Bugün, 30 Temmuz 2025 Çarşamba
Sosyal medyada son dönemde sık sık karşımıza çıkan paylaşımlarda yorgunluk, uyku sorunları ve abur cubur tüketme isteğine yol açan "adrenal yorgunluğu" için kortizol kokteyli öneriliyor. Peki ne bu içecek ve iddia edildiği kadar faydalı mı?
Kendinizi yorgun ya da bitkin mi hissediyorsunuz? Uyumakta zorlanıyor musunuz? Eliniz sürekli abur cuburlara mı gidiyor? Sosyal medya ilacınızı buldu: Kortizol kokteyli.
Meyve suyu, Hindistan cevizi suyu ve tuzdan yapılan bu içeceğin faydalarını öve öve bitiremeyenler, kortizol kokteylinin "adrenal yorgunluğu" adı verilen durumu tersine çevirebileceğini iddia ediyor.
Bu paylaşımlarda kronik stres halinde kişinin vücudundaki adrenal bezlerinin daha fazla kortizol hormonu ürettiği, bunun sonucunda bezlerin aşırı çalıştığı ve nihayetinde eksik işlev gördüğü ya da hiç görmediği belirtiliyor.
Paylaşımlarda bu durumun yorgunluk, uyku sorunları, tatlı ve tuzlu yiyecekler tüketme isteğine yol açtığı ifade ediliyor.
Peki kortizol kokteyli, sosyal medyada iddia edildiği üzere bu belirtileri ortadan kaldırıp daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir mi? The New York Times bu soruyu beş uzmana sordu...
Uzmanların verdiği cevaplara geçmeden önce kortizole biraz daha yakından bakalım... Genellikle stres hormonu olarak bilinen kortizol, vücudu tehdit durumlarına karşı hazırladığı için bu ismi alıyor. Ancak kortizolün metabolizmayı, enerji seviyesini ve sirkadyen ritmi düzenlemek gibi görevleri de bulunuyor.
ABD'nin Minnesota eyaletinin Rochester şehrinde bulunan Mayo Clinic'te görev yapan endokrinoloji uzmanı Dr. Irina Bancos, böbreklerimizin üzerine yerleşmiş iki küçük üçgen olan adrenal bezlerinin her gün sürekli kortizol salgıladığını belirtti. Kortizol sabah saatlerinde en yüksek seviyesinde oluyor ve uyanık hissetmemizi sağlıyor. Gece ise en düşük seviyesine iniyor, bu sayede dinlenmeniz mümkün oluyor.
Ancak otobüse yetişmek için koşturmak ya da iş yerinde hazırlıksız bir sunum yapmak gibi stresli durumlarda, adrenal bezleri ekstra kortizol üretiyor. Bunun sonucunda kandaki glikoz miktarı artıyor ve vücut şekeri hızlıca enerji üretmek için kullanabiliyor. Dr. Bancos, bu süreçte tuvalete gitme ihtiyacının da azaldığını, bu sayede karşımızdaki tehdide daha iyi odaklanabildiğimizi belirtti.
Stresli anlarda yaşanan kısa süreli kortizol artışları faydalı sonuçlar getiriyor. Ancak iş hayatı ya da ailevi sorunlar gibi uzun vadeli stres faktörleri, kortizol seviyelerinin de uzun süre yüksek kalmasına neden oluyor.
Dr. Bancos, bu durumun gece saatlerinde de devam etmesi halinde uyku kalitesinin bozulduğunu belirtti. Kötü uyku da kortizol kokteylinin çare olduğu iddia edilen yorgunluk ve abur cubur yeme isteği gibi sonuçları doğurabiliyor.
O halde akla şu sorular geliyor: Kortizol kokteylinde tam olarak ne var? Ve daha da önemlisi, bu malzemeler gerçekten yorgunluğa ve diğer sorunlara çare oluyor mu?
Kortizol kokteylinin tarifi değişebiliyor ancak temel malzemeleri arasında meyve suyu (özellikle portakal), Hindistan cevizi suyu ve deniz tuzu öne çıkıyor. Ek olarak kortizol kokteyline krem tartar (mutfaklarda kabartıcı olarak kullanılan potasyum açısından zengin bir toz) ya da maden suyu gibi ekstra malzemeler de ilave edilebiliyor. Kokteyl kelimesinin çağrıştırdığının aksine, bu içecekler alkol içermiyor.
Sosyal medya paylaşımlarında, meyve suyundaki C vitamininin, Hindistan cevizi suyundaki potasyumun ve deniz tuzundaki sodyumun, stres sonucu yaşanan kayıpları telafi ederek vücuttaki "adrenal yorgunluğunu" atmaya faydalı olabileceği belirtiliyor. (Bu nedenle bazı paylaşımlarda "adrenal kokteyli" ifadesi de yer alıyor.
Ne var ki Los Angeles'ta bulunan Cedars-Sinai Tıp Merkezi'nden endokrinolog Dr. Anat Ben-Shlomo, "Adrenal yorgunluğu diye bir şey yoktur" dedi. Yüksek kortizol seviyelerinin uyku kalitesini düşürüp yorgunluğa yol açabileceği doğru olsa da stres bazı sosyal medya fenomenlerinin iddia ettiği gibi adrenal bezlerin "yorulmasına" neden olmuyor.
ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri'nden endokrinoloji uzmanı Dr. Lawrence Kirschner da "Adrenal bezlerin yorulduğuna ya da normal bir insan gibi hormon salgılama becerisini yitirdiğine dair bir kanıt bulunmuyor" dedi.
Öte yandan Columbia Üniversitesi'nde bulunan Columbia Adrenal Merkezi'nin tıp direktörü Dr. Salila Kurra, "Ancak adrenal yetmezliği adı verilen ve oldukça nadir görülen bir sorundan söz edebiliriz dedi. Adrenal yetmezliğinin güçsüzlük, yorgunluk, kilo kaybı ve mide bulantısı gibi sorunlara yol açabildiğini ifade eden Dr. Kurra, "Ancak bu sorun genellikle bir otoimmün bozukluktan ya da hipofiz bezindeki bir sorundan kaynaklanır. Stresle alakası yoktur" dedi. Dr. Kurra, adrenal yetmezliğinin kandaki kortizol seviyelerinin ölçülmesiyle teşhis edildiğini de vurguladı.
The New York Times'a konuşan uzmanlar, kortizol kokteyllerinin, sosyal medyada iddia edildiği sonuçları yaratıp yaratmadığına dair bir araştırma olmadığını belirtirken, bu içeceklerin yorgunluğu ya da stresi ortadan kaldırma gibi bir etkisi olacağını düşünmediklerini de vurguladı.
Potasyum ve sodyum vücudun sıvı seviyelerinin dengede tutulması ve kasların hareketleri açısından önemli mineraller. C vitamini ise yaraların iyileşmesi dahil pek çok önemli fonksiyona sahip. Ne var ki California Üniversitesi San Diego Tıp Merkezi'nden endokrinoloji uzmanı Dr. Jodi Nagelberg, "Ancak dengeli besleniyorsanız bu besin maddelerini zaten yeterli miktarda alıyor olmanız gerekir" diye konuştu.
Turunçgiller ve mango gibi meyvelerle brokoli gibi sebzeler, C vitamini açısından oldukça zengin. Muz, avokado, tatlı patates gibi ürünler de güçlü potasyum kaynakları. Sodyum söz konusu olduğunda ise birçok kişinin tükettiği miktar tavsiye edilen düzeyin bile üstüne çıkıyor.
KORTİZOL KOKTEYLİ İÇMENİN BİR ZARARI OLUR MU?
Dr. Ben-Shlomo, ara sıra kortizol kokteyli tüketmekten bir zarar gelmeyeceğini ancak tariflerin çoğunun sodyum ve şeker oranının yüksek olduğunun unutulmaması gerektiğini söyledi.
Aşırı sodyum tansiyonu yükseltip kalp krizi ve inme riskini artırabiliyor. Diğer yandan beslenmede çok fazla şeker olması (kaynağı doğal meyve suları olsa bile) Tip 2 diyabet riskini artırıyor.
Örneğin yarım su bardağı portakal suyu, yarım su bardağı Hindistan cevizi suyu ve yarım tatlı kaşığı tuz içeren bir kokteyl tarifinde 16 gram şeker ve 1.200 miligram sodyum bulunuyor. (Sağlık otoriteleri günlük tuz tüketiminin 2.300 miligramı aşmamasını tavsiye ediyor.)
Dr. Ben-Shlomo, "Bu besin maddelerini lif içeriği çok sınırlı olan meyve suyundan almak yerine meyve yemeniz sizin için daha faydalı olacaktır" dedi.
Özetle, kortizol kokteylleri serinletici ve lezzetli içecekler ancak enerji seviyenizi yükseltmeleri ya da stresi ortadan kaldırmaları çok olası değil. Öte yandan bu içeceklerin çare olduğunu iddia ettiği adrenal yorgunluğu da gerçek bir sorun değil. Dr. Nagelberg, "Bunun yerine kısa bir meditasyonla, egzersizle ya da rahatlatıcı bir müzikle stresinizi atmaya çalışın" dedi.
Dr. Bancos ise kortizol kokteyli içip kendinizi iyi hissediyor olmanızın plasebo etkisinden kaynaklanıyor olabileceğini söyledi. "Yoğun bir günde bir ara verip kendinize bir içecek hazırlamak da stresinizi azaltıyor olabilir" ifadelerini kullanan Dr. Bancos, sözlerini "Ben bile huzur içinde içeceklerini karıştıran insanların videolarını görünce, bir bardak kortizol kokteyli içmek istiyorum. Adeta spa'ya gitmişsiniz gibi" ifadeleriyle noktaladı. /HÜRRİYET.COM.TR
